Menelaos Charalampidis
ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ ΤΗΣ ΚΟΚΚΙΝΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ
Τα ξημερώματα της 17ης Αυγούστου 1944, εκατοντάδες άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας, της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, του Μηχανοκίνητου Τμήματος της Αστυνομίας Πόλεων και γερμανικές δυνάμεις, περικύκλωσαν την Κοκκινιά (σημερινή Νίκαια). Με τηλεβόες ζήτησαν από τους άνδρες ηλικίας 16 έως 45 ετών να παρουσιαστούν για έλεγχο ταυτοτήτων στην πλατεία της Οσίας Ξένης. Σ’ ένα όργιο βίας, τα ελληνικά τμήματα με τη βοήθεια κουκουλοφόρων – καταδοτών, παρέδωσαν προς εκτέλεση στους Γερμανούς δεκάδες μέλη των τοπικών οργανώσεων του ΕΑΜ. Την ημέρα εκείνη εκτελέστηκαν περίπου 140 άτομα στην περίφημη Μάντρα της Οσίας Ξένης και σε άλλα σημεία της Νίκαιας. Στις μεταπολεμικές δίκες – παρωδία, κανένας δεν τιμωρήθηκε για το μπλόκο της Κοκκινιάς. Ούτε καν ο διοικητής των Ταγμάτων Ασφαλείας, συνταγματάρχης πεζικού Ιωάννης Πλυτζανόπουλος, ο οποίος αν και συμμετείχε στο μπλόκο διατάζοντας τις δυνάμεις του, αθωώθηκε πανηγυρικά και στις τρεις δίκες που ήταν κατηγορούμενος. Το μίσος ενάντια στους κατοίκους της Κοκκινιάς (Νίκαιας), λόγω της μαζικής τους συμμετοχής στο ΕΑΜ την περίοδο της Κατοχής, δεν ξεχάστηκε από τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Δεν αρκούσε η βιολογική εξόντωση των κομμουνιστών και των “συνοδοιπόρων” τους. Έπρεπε να ηττηθούν και οι ιδέες τους, το ηθικό πλεονέκτημα που αντλούσαν από τον αντιστασιακό τους αγώνα. Η πραγματικότητα έπρεπε να αντιστραφεί.
Στα χρόνια της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, διορίστηκε δήμαρχος Νίκαιας ο ανιψιός του Πλυτζανόπουλου. Οι κάτοικοι ήταν αναγκασμένοι να βλέπουν ως «πρώτο πολίτη» της Νίκαιας τον ανιψιό ενός από τους κύριους υπεύθυνους για την εκτέλεση των αγαπημένων τους. Το μίσος ήταν ακόμα εκεί, 25 χρόνια μετά, για να θυμίζει στους κατοίκους της Νίκαιας ότι ανήκαν στους ηττημένους του Εμφυλίου και ότι ήταν πολίτες β΄ κατηγορίας. Όμως ο διορισμός του ανιψιού Πλυτζανόπουλου δεν ήταν αρκετός.
Η κορύφωση της ασέβειας και της χυδαιότητας του μεταπολεμικού ελληνικού αντικομμουνισμού, όπως εκφραζόταν την περίοδο εκείνη από τους χουντικούς, υλοποιήθηκε με την ανέγερση μνημείου στην πλατεία της Οσίας Ξένης, το οποίο διαστρέβλωνε εντελώς τα γεγονότα του μπλόκου. Στο μνημείο αναφερόταν ότι ΕΑΜίτες και ΕΛΑΣίτες προδότες και κουκουλοφόροι, κατέδωσαν στους κατακτητές αγνούς πατριώτες, οι οποίοι και εκτελέστηκαν. Ήταν ένα μνημείο που θύμιζε ότι το μίσος ήταν ζωντανό και ότι αυτός που έχει την εξουσία, την εδραιώνει όχι μόνο στο παρόν, αλλά και στο παρελθόν. Η λογική της αντιστροφής της πραγματικότητας, μπροστά στα μάτια των συγγενών των θυμάτων, εκδηλώθηκε με εντυπωσιακό τρόπο στην τελετή της επετείου του μπλόκου λίγους μήνες μετά την επιβολή της δικτατορίας.
Στις 17 Αυγούστου 1967, πλήθος κόσμου άκουσε τον εκπαιδευτικό κ. Κακλαμάνο να αναφέρεται στις ευθύνες του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος για το μπλόκο και το θάνατο των 138 πατριωτών. Η χυδαία προπαγάνδα αυτών που υπηρέτησαν στα κατοχικά Τάγματα Ασφαλείας και είχαν καταλάβει πραξικοπηματικά την εξουσία την περίοδο 1967-1974, δεν μπορούσε ν’ αντιστρέψει την πραγματικότητα. Απευθύνονταν σε ανθρώπους που είχαν ζήσει τα γεγονότα και οι οποίοι δεν μπορούσαν να υποστούν τέτοιου μεγέθους βιασμό και ακρωτηριασμό της μνήμης. Πλέον, οι άνθρωποι που έζησαν αυτά τα γεγονότα έχουν φύγει σχεδόν όλοι από τη ζωή. Μπαίνει λοιπόν το ερώτημα: ποιοι και με ποιους όρους θα διατηρήσουν ενεργή τη μνήμη της Κατοχής και του τεράστιου αντιστασιακού αγώνα του ελληνικού λαού;
Δημόσιος Λόγος 