Αποχαρακτηρισμένα απόρρητα έγγραφα που βγήκαν στο φως της δημοσιότητας από τα Βρετανικά Αρχεία αποκαλύπτουν τις προθέσεις των Βρετανών για το μέλλον της Ελλάδας και την σχέση τους με τον ΕΛΑΣ.
Ένα από αυτά δημοσιεύουμε σήμερα, απευθύνεται στον πρωθυπουργό της Αγγλίας, αναλύει την κατάσταση στην Ελλάδα, την προσπάθεια τους για την επαναφορά του βασιλιά καθώς και τον χειρισμό τους μετά την αποχώρηση των Γερμανών.
Το πρωτότυπο (Αγγλικά): https://ethniki-antistasi-dse.gr/pdf/HS-8-897-85.pdf
Το μεταφρασμένο (Ελληνικά): https://ethniki-antistasi-dse.gr/pdf/HS-8-897-85-1.pdf
The National Archives’ reference HS 8/897/85
© Crown Copyright
MOST SECRET
PRIME MINISTER:
4 Νοεμβρίου 1943
GREECE
Το πρακτικό σας της 3ης Νοεμβρίου που αναφέρεται στο τηλεγράφημα Νο 335 του
Πρέσβη της Α.Μ στην Ελληνική Κυβέρνηση.
Αισθάνομαι ότι έχει περάσει ο καιρός που η πολιτική που προτείνεται είναι εφαρμόσιμη.
Όλοι οι Έλληνες θεωρούν την ήττα της Γερμανίας ως αναπόφευκτη και πιστεύουν ότι το
πολιτικό κόμμα που ήταν στην εξουσία την εποχή της ανακωχής θα κερδίσει τις
μεταπολεμικές εκλογές. Γι’ αυτό στο Ε.Α.Μ. νιώθουν ότι πρέπει να καταλάβουν την
εξουσία τώρα.
Το μόνο Σημαντικό χαρτί που πρέπει να παίξουμε είναι η εγγύηση ότι οι μεταπολεμικές
εκλογές θα διεξαχθούν υπό τη βρετανική αιγίδα και ως εκ τούτου θα διεξαχθούν δίκαια.
Πιστεύω ότι αυτό θα εκτονώσει την πολιτική ένταση και θα μπορούσε να σταματήσει τους
ελιγμούς των Ελλήνων για θέση.
Δεν νομίζω ότι είναι δυνατόν ούτε να αναλάβουμε μια ανοιχτή κατά του Ε.Λ.Α.Σ. στάση ή
να προσωρινά με τον Ε.Λ.Α.Σ. επειδή –
• Υπάρχουν τώρα περίπου 80 Βρετανοί σύνδεσμοι στις μονάδες του Ε.Λ.Α.Σ. Στην
πραγματικότητα είναι όμηροι.
• Με απειλές εναντίον του Ε.Λ.Α.Σ. δεν γίνεται να τους αναγκάσουμε να υποταχθούν,
εκτός από το να τους βομβαρδίσουμε. Αυτό δεν θα μπορούσαμε ποτέ να το κάνουμε
στον πόλεμο και ο Ε.Λ.Α.Σ το γνωρίζει.
• Η τρομοκρατία και ο περιορισμός των προμηθειών σε τρόφιμα, ιατρικά και ρούχα
μόνο δεν θα επιτύχουν κανένα στόχο. Ο E.Λ.A.Σ. δεν εξαρτάται πλήρως από τον
εξοπλισμό που παρέχεται από τη Βρετανία και επομένως δεν θα εξαπατηθεί ούτε θα
αποτραπεί. Δεν είναι διατεθειμένοι να υποταχθούν σε εμάς από όσο ήταν στους
Γερμανούς. Αν προσπαθήσουμε να τους εναντιωθούμε χωρίς να τα σπάσουμε μαζί
τους, θα έρθουμε σε ρήξη.
Επίσης πρέπει να αναγνωριστεί ότι ο Ε.Δ.Ε.Σ. δεν θα μπορούσε να υποκαταστήσει τον
Ε.Λ.Α.Σ. ως κίνημα εθνικής αντίστασης.
Κήρυξη πολέμου εναντίον του Ε.Λ.Α.Σ. θα μας οδηγούσε λοιπόν στην ταπεινωτική θέση, ο
Ε.Λ.Α.Σ. όπως και οι Γερμανοί ξέρουν ότι δεν μπορεί να υποταχτεί με τη βία και να
στέκονται αβοήθητοι ενώ οι Βρετανοί αξιωματικοί μας σύνδεσμοι δολοφονούνταν. Ο
προσωρινός περιορισμός θα φανεί σύντομα.
Υπό αυτές τις περιστάσεις, πιστεύω ότι η καλύτερη πορεία θα είναι –
- Να καλέσουν όλους τους Έλληνες να σταματήσουν τον εμφύλιο πόλεμο, σε
συνδυασμό με μια εγγύηση ενός μεταπολεμικού δημοψηφίσματος υπό την
επίβλεψη της βρετανικής αστυνομίας. Με συμβουλεύουν ότι η φήμη μας για το ευαγωνίζεσθαι είναι τόσο ψηλά στην Ελλάδα που αυτό θα γινόταν αποδεκτό από την
κοινή γνώμη και ότι η πραγματική δύναμη που απαιτείται για τον σκοπό αυτό δεν
θα ξεπερνούσε τις δύο ή τρεις ταξιαρχίες. - Να σταλεί στην Ελλάδα ένας Βρετανός αξιωματικός υψηλού βαθμού που να
γνωρίζει καλά την Ελλάδα και να χαίρει κύρους εκεί. Η αποστολή του θα ήταν να
επικοινωνήσει με τον Ε.Λ.Α.Σ. και Ε.Δ.Ε.Σ, και τα πολιτικά κόμματα στην Αθήνα επί
του προαναφερόμενου προγράμματος και να οργανώσει ένα νέο Εθνικό Στρατό που
θα περιλαμβάνει όλα τα παλιά συγκροτήματα και όσο το δυνατόν περισσότερους
νεοφερμένους. - Να συμβουλεύσει τον Βασιλιά της Ελλάδας, προς το συμφέρον του, να ανακοινώσει
ότι θα αφιερώσει τις δυνάμεις του για την αναζωογόνηση της Ελλάδας και την
υπόθεση της Ελλάδας στη Διάσκεψη Ειρήνης και δεν θα επιστρέψει παρά μόνο μετά
τις εκλογές.
Εάν ο Ε.Λ.Α.Σ. απορρίψει αυτήν την προσφορά, πρέπει να αποσύρουμε τους Βρετανούς
αξιωματικούς συνδέσμους όσο γρηγορότερα μπορούμε, θα μπορούσαν να ληφθούν
προκαταρκτικά μέτρα για τη συγκέντρωση τους κοντά στο αεροδρόμιο μας. Εάν ο Βασιλιάς
απορρίψει τη συμβουλή μας, δεν πρέπει να τον εγκαταλείψουμε, αλλά το έργο της
αποκατάστασης του δεν θα είναι εύκολο.
Καταλήγω στα προαναφερθέντα συμπεράσματα πολύ απρόθυμα και μόνο επειδή δεν
βλέπω πώς μπορούμε να εξαναγκάσουμε έναν λαό να δεχθεί έναν βασιλιά που δεν θέλει.
Αν φτάσουμε στη θέση να αναγνωριστεί ο Ε.Λ.Α.Σ. ως μόνη αγωνιστική δύναμη της
ελληνικής ανεξαρτησίας ενάντια σε όλους τους ξένους δεν θα προσφέρουμε καμία
υπηρεσία στον Βασιλιά.
Επισυνάπτω ένα σύντομο έγγραφο του αντισυνταγματάρχη Stanley Casson, το οποίο
καταγράφει τα γεγονότα τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσουμε πολύ ξεκάθαρα. Έφερα
πρόσφατα αυτόν τον αξιωματικό στη Σ.Ο.Ε. λόγω της οικείας και τριαντάχρονης γνώσης
του για τον ελληνικό λαό και την πολιτική. Δεν είχε καμία σχέση με την Σ.Ο.Ε. μέχρι τον
περασμένο μήνα.
Τα λάθη μας ήταν – - Υποτιμήσαμε τη μη δημοτικότητα του Βασιλιά. Στην Ελλάδα υπάρχει διάχυτος
φόβος ότι ο Βασιλιάς θα αποκαταστήσει τη δικτατορία. - Δεν κάναμε καμία προσπάθεια να χτίσουμε το προφίλ του Βασιλιά μέ το B.B.C. ή της
προπαγάνδας. - Προσκαλέσαμε τους ηγέτες του Ε.Λ.Α.Σ. στο εξωτερικό και μετά τους στείλαμε πίσω
εξαγριωμένους. Θα ήταν καλύτερα να τους αφήσουμε να έρθουν στην Αγγλία, όπως
ζήτησαν, ώστε να ηρεμήσουν.
Είναι σημαντικό να έχουμε την ελληνική κοινή γνώμη μαζί μας.
4 Νοεμβρίου 1943
ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ – ΔΣΕ
Δημόσιος Λόγος 