Αναδημοσίευση
Το Ολοκαύτωμα
Το ολοκαύτωμα του Κομμένου
Δευτέρα 16 Αυγούστου 1943
http://martiriko-kommeno.gr/index.php/istoria
Στις 24 Απριλίου 1941 η στρατιωτική ηγεσία της Ελλάδας υπέγραψε την παράδοση της χώρας στο ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας και το φασιστικό της Ιταλίας. Στις 30 Απριλίου γερμανικά άρματα μάχης μπαίνουν στην Αθήνα. Η Ελλάδα βρίσκεται υπό την κατοχή των Γερμανών, των Ιταλών και των συμμάχων τους Βουλγάρων, που διεκδικούν να συμπεριλάβουν στα εδάφη τους την Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία, μαζί με τη Θεσσαλονίκη.
Ο Ελληνικός λαός, αφού απέκρουσε την Ιταλική επίθεση, που εκδηλώθηκε από την Αλβανία στις 28 Οκτωβρίου 1940 και κράτησε μέχρι το Μάρτη του 1941, και τη 
Γερμανική, που εκδηλώθηκε στις 6 Απριλίου από τη Βουλγαρία, βρέθηκε κουρασμένος και εξαντλημένος μέσα σε μια βάρβαρη κατοχή, που τον λήστευε και τον αφάνιζε χωρίς έλεος. Αμέσως μόλις ξεπέρασε τον πρώτο αιφνιδιασμό και τους αρχικούς του δισταγμούς, εγκαταλειμμένος από το βασιλιά Γεώργιο και την πολιτική, που βρήκαν καταφύγιο στο υπό τον έλεγχο της Μεγάλης Βρετανίας Κάιρο, αναζήτησε αποτελεσματικούς τρόπους αντίστασης στην τριπλή κατοχή.
Το Σεπτέμβρη κιόλας του 1941 ιδρύονται οι πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις, ο Ενιαίος Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (Ε.Δ.Ε.Σ.), η Εθνική και Κοινωνική Αλληλεγγύη (Ε.Κ.Κ.Α.) και το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (Ε.Α.Μ.), με κοινό σκοπό την απελευθέρωση της χώρας και την εξασφάλιση για το μέλλον της των δημοκρατικών θεσμών που θα εγγυούνταν τις ατομικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από το Φλεβάρη του 1942 δημιουργούνται και τα ένοπλα τμήματα των αντιστασιακών οργανώσεων, από τα οποία σημαντικότερη δράση ανέπτυξε ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (Ε.Λ.Α.Σ.) που τον καθοδηγούσε το Ε.Α.Μ. και οι Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών (Ε.Ο.Ε.Α.), που τις καθοδηγούσε ο Ε.Δ.Ε.Σ.
Έτσι, τόσο το 1942 όσο, πολύ περισσότερο, το 1943 εντείνεται ο απελευθερωτικός και ο αντιστασιακός αγώνας με σαμποτάζ, με συγκρούσεις μεταξύ ανταρτών και κατακτητών, με εκτελέσεις Γερμανών στρατιωτών και αξιωματικών, με δημιουργία ελεύθερων ζωνών τόσο στην πρωτεύουσα όσο και στις ορεινές, κατεξοχήν, περιοχές, με προκηρύξεις, με απεργίες, με ίδρυση οργανώσεων νέων, με ραδιοφωνικά μηνύματα, με την τέχνη. Το Γερμανικό μέτωπο αρχίζει να καταρρέει.
Μπροστά στη νέα αυτή κατάσταση οι Γερμανοί θέτουν σε εφαρμογή, ανάμεσα στ’ άλλα, και τη χιτλερική αρχή της «αλληλέγγυας ευθύνης», εκτελώντας για κάθε σκοτωμένο συμπατριώτη τους εκατό άμαχους. Παράλληλα, επειδή αδυνατούν να συγκρουστούν με τους αντάρτες και να τους εξοντώσουν, στρέφονται εναντίον πόλεων και χωριών και διαπράττουν φρικιαστικά εγκλήματα, μετατρέποντάς τα σε ολοκαυτώματα, με στόχο να κάμψουν το αγωνιστικό και αντιστασιακό φρόνημα των Ελλήνων. Σκοπός τους ήταν να διαλύσουν τις αντιστασιακές οργανώσεις και με τα αντίποινα για τις απώλειές τους να σπείρουν τον τρόμο στις πόλεις και τα χωριά, έτσι ώστε να σβήσει κάθε εστία αντίστασης.
Το Κομμένο ήταν ένα μικρό χωριό στην άκρη του Αμβρακικού, στις εκβολές του ποταμού Αράχθου. Πεδινό έδαφος, πνιγμένο στα νερά, τα έλη και την πυκνή βλάστηση, δεν ανέπτυξε κάποια αξιόλογη αντιστασιακή δράση, συμμετείχε απλά στον αγώνα εξασφαλίζοντας τρόφιμα για τα ένοπλα τμήματα των ανταρτών, που η έδρα τους βρισκόταν στις ορεινές περιοχές. Αν και λειτουργούσαν οι υπεύθυνοι και των δύο μεγαλύτερων οργανώσεων, του Ε.Δ.Ε.Σ. και του Ε.Α.Μ., ωστόσο, μεγαλύτερη επιρροή και ουσιαστικότερο έλεγχο ασκούσε, όπως και σε όλα τα χωριά της πεδινής περιοχής, ο Ε.Δ.Ε.Σ. Τον Αύγουστο, ωστόσο, του 1943 σημειώνεται μια περίεργη κινητικότητα, καθώς ένα τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ. έρχεται στο Κομμένο και ζητά απ’ τις αρχές να μεριμνήσουν για την τροφοδοσία του με μεγάλες ποσότητες αγαθών.
Οι αρχές αρνήθηκαν να ικανοποιήσουν το αίτημά του, υποστηρίζοντας ότι οι κάτοικοι δε διαθέτουν τόσο μεγάλες
ποσότητες αγαθών, καθώς παράλληλα τροφοδοτούσαν και τις δυνάμεις του Ε.Δ.Ε.Σ. Μπροστά στην επιμονή των ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ., οι υπεύθυνοι του Ε.Δ.Ε.Σ. ζήτησαν υποστήριξη και ενίσχυση από τις δικές τους δυνάμεις, οι οποίες δεν καθυστέρησαν να εμφανιστούν στο χωριό και να απαιτούν από τους άλλους να αποχωρήσουν χωρίς τα τρόφιμα που είχαν παραγγείλει. Οι συζητήσεις και οι διενέξεις δεν έφερναν αποτέλεσμα, ενώ οι μέρες περνούσαν και τα πράγματα γίνονταν επικίνδυνα για το Κομμένο.
Στις 12 Αυγούστου, λίγο πριν το μεσημέρι, ένα γερμανικό αυτοκίνητο έφτασε στο Κομμένο, για να ερευνήσει αν πράγματι στο Κομμένο δρούσαν ομάδες ανταρτών, όπως έλεγαν οι πληροφορίες που είχαν συλλέξει. Φαίνεται όμως πως οι γερμανικές αρχές γνώριζαν πως στην περιοχή του Κομμένου λάβαινε χώρα ένα ιδιότυπο είδος εμπορίου ή λαθρεμπορίου. Έμποροι από τη Λευκάδα μετέφεραν με τις βάρκες τους λάδι, πατάτες, σταφύλια κλπ. και τα προωθούσαν στους πληθυσμούς των χωριών που γειτόνευαν με τον ποταμό ’ραχθο, στις όχθες του οποίου αγκυροβολούσαν και διανυκτέρευαν. Ένα μέρος από τα προϊόντα τους κατέληγε στους αντάρτες, είτε με αμοιβή είτε με εξαναγκασμό.
Ακριβώς τη μέρα και την ώρα εκείνη στην πλατεία του χωριού αντάρτες του Ε.Δ.Ε.Σ. και του Ε.Λ.Α.Σ. είχαν στήσει τα όπλα τους και κάθονταν κάτω απ’ τα δέντρα. Όταν οι Γερμανοί αξιωματικοί βρέθηκαν μπροστά στην εικόνα αυτή, έκαναν αμέσως στροφή και έφυγαν από το χωριό, με τη βεβαιότητα πως οι πληροφορίες τους ήταν βάσιμες και αναμφίβολες. Κάποιες γυναίκες, μάλιστα, έσπευσαν από φόβο να μαζέψουν και να κρύψουν τα όπλα, αλλά φαίνεται πως η κίνησή τους αυτή έγινε αντιληπτή από τους Γερμανούς. Κάποιος απ’ τους σκοπούς ετοιμάστηκε να πυροβολήσει εναντίον τους, αλλά εμποδίστηκε από κάποιον ανώτερό του, ενδεχομένως για να μην εκληφθεί η ενέργεια αυτή από τους γερμανούς ως εχθρική πράξη ή για να αποφευχθούν τυχόν αντίποινα σε βάρος του χωριού.
Από τη στιγμή εκείνη αρχίζει για τους κατοίκους του Κομμένου ο τρομερός εφιάλτης. Έντρομοι οι κάτοικοι κουβάλησαν τ’ αγαθά τους και τα ‘κρυψαν στα χωράφια τους, στα οποία διανυκτέρευαν και οι ίδιοι, ενώ ο πρόεδρος της κοινότητας Λάμπρος Ζορμπάς ζήτησε την άλλη κιόλας από τις Ιταλικές και τις συνεργαζόμενες με τους κατακτητές αρχές της πόλης ’ρτας να πληροφορηθεί σχετικά με την τύχη του χωριού. Οι αρχές τον διαβεβαίωσαν πως το χωριό του δεν είχε να φοβηθεί τίποτε, γιατί οι αντάρτες δεν ήταν κάτοικοι του Κομμένου. Στις 15 Αυγούστου, ημέρα της Κοίμησης της Παναγίας Θεοτόκου, γιόρταζαν το πανηγύρι τους.
Τα χαράματα, ωστόσο, της 16 Αυγούστου εκατό άντρες, κατά τον Άγγλο ιστορικό Mark Mazower, 400 κατά τον 
Κομμενιώτη γυμνασιάρχη Στέφανο Παππά, του 12 λόχου του 98 Γερμανικού Συντάγματος, το οποίο έδρευε στην περιοχή της Φιλιππιάδας, μια μικρή κωμόπολη 10 περίπου χιλιόμετρα Βόρεια της ’ρτας, σταθμεύουν έξω από το Κομμένο. Αποστολή του 12 λόχου ήταν η εξόντωση των ανταρτών που δρούσαν στην περιοχή και η εξαφάνιση του χωριού που τους υποστήριζε και τους προμήθευε με τρόφιμα και άλλα απαραίτητα για την αντίστασή τους εναντίον των Γερμανών. Διοικητής του 98 Συντάγματος ήταν ο συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, που παινευόταν πως μετέτρεψε το 98 σε σύνταγμα για τον Χίτλερ. Αυτός την προηγούμενη μέρα συγκέντρωσε τους γερμανούς στρατιώτες για να τους ανακοινώσει πως Γερμανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν στο Κομμένο και όφειλαν, γι’ αυτό, να δράσουν αμέσως για σκληρά μέτρα εναντίον των ανταρτών και ξεκλήρισμα του χωριού που είχαν το λημέρι τους.
Διοικητής του 12 λόχου ήταν ο υπολοχαγός Ρέζερ, πρώην στέλεχος της νεολαίας του Χίτλερ. Οι στρατιώτες ήταν στο σύνολό τους κληρωτοί.
Με την ανατολή του ήλιου, αφού πρώτα πήραν το πρωινό τους και κύκλωσαν το χωριό, οι μονάδες εφόδου έλαβαν με δύο φωτοβολίδες το σύνθημα και άρχισαν να βάλλουν με όπλα, με πολυβόλα, χειροβομβίδες και όλμους. Δεν άφηναν τίποτε όρθιο. Έκαιγαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους και σκότωναν με μιαν απερίγραπτη αγριότητα άντρες, γέροντες, γυναίκες και παιδιά. Ακόμη και μωρά. Ολόκληρες οικογένειες κάηκαν ζωντανές μέσα στα σπίτια τους, πριν ακόμη ξυπνήσουν και καταλάβουν τι γίνεται γύρω τους. ’λλοι έτρεχαν στους δρόμους να σωθούν και έπεφταν από τις σφαίρες που θέριζαν το χωριό. Ανθρώπινα σώματα κόπηκαν στα δυο ή διαλύθηκαν και δε βρέθηκαν ποτέ. Φαίνεται πως η διαταγή ήταν σαφής: να μη μείνει τίποτε ζωντανό σ’ ένα χωριό που αποτελούσε φωλιά των ανταρτών.
Έξι ώρες κράτησε η σφαγή. Δρόμοι, αυλές, καμένα σπίτια, κήποι, χαντάκια, η πλατεία, ολόκληρο το χωριό γέμισε πτώματα, που μερικά έμεναν άθαφτα για αρκετές μέρες, αφού δεν απέμεινε κανείς ζωντανός απ’ τους συγγενείς για να τους θάψει. Πρόχειρα και στον τόπο ακριβώς της σφαγής άνοιξαν λάκκους κι έριξαν τους νεκρούς μέσα, για να μην τους φάνε τα σκυλιά και τα όρνια και να μην πέσουν αρρώστιες αγιάτρευτες στο χωριό. Όσοι σώθηκαν έπρεπε ν’ αντέξουν και ν’ αφήσουν γι’ αργότερα τα δάκρυα και τον πόνο.
Στο σπίτι του Θόδωρου Μάλλιου γινόταν ο γάμος τη κόρης του Αλεξάνδρας με το Θεοχάρη Καρίνο από τον 
Παχυκάλαμο, χωριό κοντά στο Κομμένο. Χάθηκαν όλοι. Τους έκαψαν και τους σκότωσαν. Τριάντα με τριάντα πέντε άτομα. Από τα 12 μέλη της οικογένειας του οικοδεσπότη Θόδωρου Μάλλιου σώθηκαν εκείνο το πρωινό μόνο δύο, ο Αλέξανδρος και η Μαρία, που είχαν φύγει μόλις πριν λίγα λεπτά για να φροντίσουν στο χωράφι τα ζώα. Οι ναζί δε σεβάστηκαν και δε λογάριασαν τίποτε και κανέναν. Σκότωσαν και τη νύφη την Αλεξάνδρα και το γαμπρό το Θεοχάρη.
Όσοι πρόλαβαν και πετάχτηκαν έξω απ’ τα σπίτια τους, έτρεχαν να σωθούν στα χωράφια ή να κρυφτούν χωμένοι στα βαθιά χαντάκια. Μόνη σωτηρία απέμεινε για πολλούς το ποτάμι. Πλήθος κόσμου έτρεχε κατά εκεί. ’λλοι ρίχνονταν στα νερά του για να περάσουν απέναντι και να σωθούν. ’λλοι κρέμονταν απ’ τις βάρκες και τρέμοντας πάλευαν να γλιτώσουν απ’ τον εφιάλτη. Κι εκεί πνίγηκαν σχεδόν όλοι όσοι μπήκαν στη βάρκα του Σπύρου Βλαχοπάνου, σχεδόν είκοσι άτομα. Κι ο θρήνος κι οι κραυγές του πνιγμού έσμιγαν με τη βουή της φωτιάς και των όπλων που αφάνιζαν το Κομμένο.
Η ειρωνεία της Ιστορίας είναι πως οι γερμανικές υπηρεσίες, στα επίσημα έγγραφά τους, έκαναν λόγο για ληστές και αντάρτες στο Κομμένο και προετοίμασαν τους στρατιώτες για μια μεγάλη αναμέτρηση με τις δυνάμεις των αντιστασιακών οργανώσεων. Και το τραγικό πως εδώ μέσα δε βρήκαν την παραμικρή αντίσταση, δεν ακούστηκε ούτε ένας πυροβολισμός εναντίον τους, παρά μόνο ακούγονταν τα βογκητά, οι λυγμοί και οι θρήνοι των έντρομων άμαχων κατοίκων του χωριού από τους δικούς τους μονάχα πυροβολισμούς και το δικό τους θανατικό.
Μέσα σ’ ένα πρωί το Κομμένο μέτρησε 317 θύματα μιας θηριωδίας και μιας βαρβαρότητας που δεν την αντέχει ακόμη και να την ακούει κανείς. Εξοντώθηκαν 20 οικογένειες, εκτελέστηκαν 97 νήπια και παιδιά ηλικίας έως 15 ετών, θανατώθηκαν 119 γυναίκες.
Το Κομμένο το εκτέλεσαν εν ψυχρώ οι ναζί και το παρέδωσαν στις φλόγες χωρίς έλεος. Η τραγική σελίδα του Κομμένου μένει ζωντανή και καίει άσβηστη φλόγα στη μνήμη των 100 περίπου κατοίκων του που έζησαν τη φρίκη και βρίσκονται ακόμη στη ζωή. Το Κομμένο είναι μια διαρκής καταγγελία της βίας και της βαρβαρότητας. Είναι ένας ασίγαστος πόνος και μια διαμαρτυρία εναντίον κάθε μορφής ρατσισμού.
Απ’ τα χείλη και την ψυχή των λίγων πλέον επιζώντων βγαίνει αβίαστα ένα σύνθημα: «όχι άλλη βία κι όχι άλλη αγριότητα στον πλανήτη».
Απ’ τα χείλη και την ψυχή των λίγων πλέον επιζώντων βγαίνει αβίαστα ένα σύνθημα: «όχι άλλη βία κι όχι άλλη αγριότητα στον πλανήτη».
© 2016 Ηλίας
THE HOLOCAUST OF KOMMENO IN 16 AUGUST 1943
THE HOLOCAUST OF KOMMENO IN 16 AUGUST 1943
http://martiriko-kommeno.gr/index.php/english-1
On 24th April the military leadership of Greece signed the surrender of the country to the Nazi regime and the fascistic regime of Italy. On 30th April German tanks invaded Athens. Greece is under the occupation of Germans, Italians and their Bulgarian allies who claimed the right to include in their territories Central and Eastern Macedonia with Thessalonica.
The Greek population, after warding off the Italian attack which broke out from Albania on the 28th of October 1940 and was held out until March 1941 and the German one which broke out from Bulgaria on the 6th of April was tired and exhausted living under a barbarian regime which ransacked and killed them without mercy. As soon as they got over the first suddenness and their initial hesitation abandoned from the King George and the policy, who found shelter in Cairo-which was under the British control- finally they seek more efficient ways of Resistance in the triple occupation.
In September 1941 the first organisations of Resistance had already been founded the United Democratic Greek League(Ε.Δ.Ε.Σ) the National and Solidarity(Ε.Κ.Κ.Α.) and the National Liberation Front(Ε.Α.Μ.) with a common purpose: to liberate the country and ensure the democratic Institutions of the country for the future which will guarantee the individual freedom and the human rights. The most important action was developed by the Greek Popular Liberation Army (Ε.Λ.Α.Σ.) which was guided by E.A.M. and the National Greek Partisan (E.O.E.A.) which was guided by Ε.Δ.Ε.Σ
In 1942 and much more in 1943 the Liberating and Resistant fight is intensified with sabotage, fights between rebels and conquerors with executions of German soldiers and officers, with creation of free zones not only in the capital but mainly in mountainous regions with proclamations, with strike foundation of Youth organisations, radio messages and through the art. front begins to collapse. In front of this new situation the Germans place in application the Hitleric principle of «interdepenendent responsibility» executing a hundred Greek civilians for every killed co patriot. Meanwhile as they weren’t able to fight against partisans annihilate them, they turned against cities and villages and commit bloodcurdling crimes changing them into holocausts aiming to bend the Greek fighting spirit. Their aim was to dissolve the organisations of Resistance and with reprisal for their loses spread the terror in the cities and the villages so that every source of resistance to be extinguished.
Kommeno was a small village located at the edge of Amvrakikos gulf in the mouth of river Arachthos. It is a plain, drowned in waters, bogs and thick regitation. It is a plain, browned in the waters, bogs and thick regitation. It didn’t develop certain appreciable action in the resistance. It simply took part in the struggle for freedom ensuring food for the armed forces of the rebels in the mountainous regions.
Although men in charge of the two main organisations Ε.Δ.Ε.Σ. and E.A.M. acted well, Ε.Δ.Ε.Σ had a greater influence and more essential control on all the villages of the plain.
In August 1943 a strange mobility is noticed as part of Ε.Λ.Α.Σ. reached Kommeno and asked the municipal authority to care of its catering with big quantities of goods.
The authorities denied satisfying its demand, claiming that didn’t have such large quantities of goods as at the same time they were catering the force of Ε.Δ.Ε.Σ.Because of the partisans’ insistence those in charge of Ε.Δ.Ε.Σ. asked for support and assistance which will be taken by its own forces, which didn’t delay to come up to the village and asked to leave it without the food stuffs they had already ordered. The conversations and arguments had no effect while the days passed and the situation was becoming more and more dangerous for Kommeno.
On August 12, just a little before noon a German car reached Kommeno to investigate if there were really groups of partisans there 
according to the given information. It seemed that the German authorities had the information that in the region of Kommeno a very singular situation of trade and smuggling was taking place.
Trades people from Lefkada were carrying oil, potatoes, grapes etc on their boats and hand them on the villagers close to Arachthos river at the banks of which they were dropping anchor and were spending their nights. A quantity of their products reached the rebels either on payment or under coercion.
It was just that day and time when the partisans of Ε.Δ.Ε.Σ. and Ε.Λ.Α.Σ. had left their arms down and were sitting under the trees, when the German officers found themselves in front of this scene and turned back immediately and left the village thinking that their information was unreliable and
Some women hurried to collect and hide the arms but the movement seemed to have been noticed by the German soldiers. Someone of the guards was ready to shoot at them (Germans) but was stopped by a high ranking officer who thought that this action could be taken as a hostile one and the reprisals against the village would be soon started. From that moment started the terrible nightmare.
The residents terrified carried their possessions and hid them in their fields where they themselves were spending their nights while the chairman of the community Lambros Zorbas the next day had already asked the Italians and the collaborating with the conquerors authorities of the city of Arta to inform him about the lack of his village. Then they ensured him that his village had nothing to afraid of because the rebels were not residents of Kommeno. On 15 of August, day of birth of Virgin Mary, the residents were celebrating their festival.
At dawn, however, on the 16 of August, a hundred of men according to the English historical Mark Mazower, too according to Stefano Pappa, resident of Kommeno and high school principal, of the 12 company of the 98 German regiment which was resided in the region of Philippiada, a small town about 10 kilometers away from North Arta, they encamped outside the Kommeno village.
The mission of the 12 company was the extermination of the rebels who were acting in the region and the destruction of the village, which supported with food and other essentials the resistance against the Germans. Governor of the 98 regiment was the Colonel Geozef Zalmingker who boasted that he had changed the 98 regiment, a regiment for Hitler. This man had assembled the German soldiers the previous day to announce them that German soldiers had been killed in Kommeno and they owed to act immediately with cruelty against the rebels and they owed to wipe out the village where the rebels had their den.
Governor of the 12 company was lieutenant Reger, Former executive of youth of Hitler. The soldiers were in their total conscripts. As the sun rose, after they had had their breakfast, they surrounded the village. The units of assault received the sigh – two flares – and began to soot with arms machine – guns, grenades and mortars. They left nothing right. They burned whatever they found in front of them and killed with an indescriptable ferocity men, old people, women and children, even babies. Entire families were burned live in their houses as soon as they had wakened up and realized what was happening around them. Some of them rushed into the streets to save themselves and fell dead from the balls which mowed the village down.
Human bodies were cut in two pieces, were dissolved or they were never found. It seemed that the order was explicit: nothing to remain alive in the village that was the rebels’ nest.
The slaughter lasted six hours. Streets, yards, burned houses, gardens, ditches, the square; the whole village was filled with corpses which remained unburied many days, as there was no one alive from their relatives to bury them. They knocked up pits just in the place of the slaughter and dropped into them the dead bodies for fear that they could become food for the dogs and vultures or cause incurable diseases. Those who were alive had to bear it and leave the teardrops and grief for later on.
In Theodore Mallio’s house a wedding was held. His daughter was getting married to Theoharis Karinos from Pachicalamus, a nearby village. All the people were lost. Germans burned and killed them. They were about thirty to thirty-five persons. Only two out of twelve were survived from Theodore Mallio’s family. They were Alexandros and Maria who had left just a few seconds to the farms to feed the animals. Nazi didn’t respect anything. They killed both, the bride Alexandra and the groom Theoharis.
Those who rushed out of their houses were running in the fields to save themselves and were hidden in deep ditches. The only safe place (salvation) remained the river.
A crowd of people was running towards the river. Some of them jumped into it and cross it to save themselves. Others were hanging from the river boats shivering were struggling to be rescued from the nightmare. Those who jumped on Spyros Vlachopanos’ boat were drowned. They were about twenty people. The lamentation and the cries were mixed up with the clamor of the fire and the guns that had ruined Kommeno.
The irony of the History is that the German services in their official documents had mentioned robberies and rebels in Kommeno and had prepared the soldiers for a big confrontation with the forces of the Resistance. The tragic element is that they didn’t find any resistance, not the least of it.
The only thing it could be heard were the moans, sobs and the lamentations of the terrified civilians coming out of their own gun fires and death.
Within a morning Kommeno counted 317 victims of the unique ferocity and savagery that it is unbearable even if you listen to it. Twenty families were exterminated, 97 infants and children of about 15 years old were executed and 119 women were killed. Kommeno was executed in cold blood by the Nazi who committed it to the flames without mercy.
The tragic page of Kommeno remains live and it burns an unquenchable flame in the memory of about a hundred residents who had experienced the horror and they are still alive. Kommeno is a permanent charge of violence and savagery. It is an unappeased pain and a protest against every form of racism.
Those few who have survived effortlessly come out of their heart a sign. No other violence and no other ferocity in the planet.
Γερμανοί στρατιώτες
http://martiriko-kommeno.gr/index.php/istoria/martyries-germanon
«Ανάμεσα στους Έλληνες βρίσκονταν γυναίκες και παιδιά και νομίζω μια από τις γυναίκες κρατούσε ένα μωρό στην αγκαλιά. Ήμουν απόλυτα σίγουρος ότι ετοιμαζόμουν να διαπράξω ένα έγκλημα» Άλμπερτ Τσάντερ
«Ήμουν αυτόπτης μάρτυρας όταν κάποιοι έχωναν μπουκάλια μπύρας στα γεννητικά όργανα γυναικείων πτωμάτων. Νομίζω ότι είδα και πτώματα με βγαλμένα μάτια. Είδα παιδιά, τα οποία έφεραν φρικτά εγκαύματα γύρω από το στόμα.» Άλμπερτ Σένγερ.
«Παντού υπήρχαν πτώματα. Ορισμένοι δεν είχαν αφήσει ακόμη την τελευταία του πνοή. Προσπαθούσαν να μετακινηθούν και βογκούσαν. Δύο ή τρεις κατώτεροι αξιωματικοί έκαναν μια τελευταία περιπολία στο χωριό κι έδωσαν την χαριστική βολή στους ετοιμοθάνατους» Γιόχαν Χάουσμαν
«Η εξέταση του γεγονότος (του Κομμένου) στάθηκε για ευνόητους λόγους αδύνατη» Βίλχεμ Σπάιντελ στρ. Διοικητής της Ελλάδας.
«Ο Ρέζερ μας έδωσε εντολή σε περίπτωση που μας ρωτήσουν να δηλώσουμε ότι μας επιτέθηκαν αντάρτες στο χωριό. Κάτι που ήταν ψέμα» Γιοχάνες Έσερ
«Πρώτα ρίχναμε χειροβομβίδες μέσα στα σπίτια και μετά πυροβολούσαμε με καραμπίνες και οπλοπολυβόλα από τις πόρτες. Πολλά πτώματα κάηκαν στα σπίτια και η μυρωδιά ήταν αφόρητη» Γιοχάνες Ραλ.
«Στο χωριό δεν υπήρξε η παραμικρή αντίσταση, ούτε καν ένας πυροβολισμός, και από τη δική μας πλευρά δεν υπήρξε ούτε ένας τραυματίας» Κουρτ Ντεερ
«Ο Γιοχάνες Έσερ θυμάται κάποιον επιλοχία που εξοργισμένος πέταξε το καπέλο του στα πόδια του Ρέζερ λέγοντας του:
«Κύριε υπολοχαγέ, λάβετε υπόψη σας ότι αυτή ήταν η τελευταία φορά που συμμετέχω σε κάτι τέτοιο. Ήταν ένα κακούργημα χωρίς προηγούμενο και πιστεύω ότι δεν έχει καμία σχέση με πολεμική τακτική»
«Οι Έλληνες ήταν ανάμεσα σε εκείνους τους λαούς που πρώτοι άπλωσαν το χέρι τους προς εμάς τους γερμανούς προσφέροντας συμφιλίωση…. Οι γερμανοί δεν πρόκειται να ξεχάσουμε το άδικο που προξενήσαμε στην Ελλάδα… οι αναμνήσεις του παρελθόντος αποτελούν για μας υποχρέωση.» Χέλμουτ Κολ Γερμανός Καγκελάριος 1991.
Δημόσιος Λόγος 